W dniu 4 grudnia Kościół obchodzi święto św. Barbary, patronki m.in. górników, marynarzy, artylerzystów, saperów…
Życiorys św. Barbary
Większość informacji o św. Barbarze czerpiemy ze średniowiecznych legend i apokryfów. Urodziła się pod koniec III w.n.e. w Nikomedii (dziś Izmit w Turcji), stolicy Bitynii, jako córka bogatego i wpływowego obywatela rzymskiego — Dioskura. Wbrew swemu imieniu (gr. barbaros — kobieta prymitywna i niewykształcona), Barbara była inteligentną, wykształconą i jak chce tradycja — bardzo piękną kobietą.
Wcześnie zaczęła spotykać się z chrześcijanami, którzy w Bitynii ukrywali się przed prześladowaniami ze strony cesarza Galeriusza Waleriusza Maksymina. Około 305 r.n.e., pod wpływem ich nauki, Barbara przyjęła chrzest. Ojciec, fanatycznie nienawidzący nowej religii, uwięził ją. Barbara, mimo tortur, nie wydała żadnego z chrześcijan ani nie wyrzekła się swojej wiary. Skazana na śmierć, zginęła z ręki ojca, który ściął ją mieczem.
Według legendy, oczekującej na śmierć Barbarze anioł przyniósł Komunię Świętą. Dlatego uważana jest za patronkę dobrej śmierci i przedstawiana często na wizerunkach z Hostią w dłoni.
Kult na świecie
Po śmierci Barbary jej kult od razu stał się bardzo popularny. W VI w. cesarz Justynian sprowadził relikwie św. Barbary do Konstantynopola. Stamtąd w 1202 r. zostały zabrane do Wenecji, a następnie przekazane do miasta Torcello, gdzie do dziś mają się znajdować w kościele św. Jana Ewangelisty. Darzona jest wielką czcią m.in. w Czechach, Saksonii, Lotaryngii, południowym Tyrolu, a także w Zagłębiu Ruhry. W Nadrenii uważana jest za towarzyszkę św. Mikołaja — w wielu miejscach to ona obdarowuje dzieci prezentami.
Kult w Polsce
W Polsce, już w modlitewniku Gertrudy, córki Mieszka II, św. Barbara wspomniana jest pod datą 4 grudnia. Pierwszy kościół ku jej czci wybudowano w 1262 r. w Bożygniewie koło Środy Śląskiej. Szczególnie czczona jest na Górnym Śląsku. W 1963 r. diecezja katowicka zwróciła się o zatwierdzenie jej patronatu. Jej obraz lub figura znajduje się w każdej kopalnianej cechowni i w wielu górniczych domach. Przed wizerunkiem św. Barbary modliła się niegdyś cała śląska rodzina, prosząc o szczęśliwy powrót górnika z szychty — ojca, brata, syna… Również dziś wielu górników przed zjazdem na szychtę prosi Boga przez wstawiennictwo św. Barbary, by mogli „szychta zrobić, i wybyć szczęśliwie nawyrch” a najbardziej uroczystym dniem dla górników jest „Barbórka” — święto św. Barbary, ich patronki.
W liturgii Kościoła
Kościół obchodzi święto św. Barbary w dniu 4 grudnia.
Św. Barbara jest patronką górników, flisaków, marynarzy, architektów, murarzy, także wszystkich ludzi narażonych na wybuchy: artylerzystów, saperów, załogi twierdz i arsenałów, pracowników fabryk broni itp.
Podczas II wojny światowej na swoją orędowniczkę obrali ją także członkowie Polski Podziemnej, dla których skatowana śledztwem Barbara miała znaczenie symboliczne. Jest także patronką dobrej śmierci.
W ikonografii
Ikonografia przedstawia św. Barbarę w dostojnym odzieniu, często z nakrytą głową, dla podkreślenia jej szlachetnego pochodzenia, często ma na sobie płaszcz. W ręku trzyma palmę męczeństwa lub kielich z Najświętszym Sakramentem. Obok widnieje wieża, w której była więziona. Czasem trzyma w ręku miecz, którym została ścięta. Bywa też przedstawiana z pochodnią lub działem armatnim.
Modlitwy
Modlitwa do św. Barbary patronki dobrej śmierci:
Święta Barbaro, panno i męczennico, która tak bardzo ukochałaś niewinne życie,
racz nam wyjednać u Oblubieńca Twego, Jezusa Chrystusa, czystość duszy i ciała.
Patronko konających, serdecznie cię prosimy, uproś nam w godzinę śmierci naszej
doskonały żal za grzechy i głęboką ufność w miłosierdzie Boże.
Niech bez pojednania się z Bogiem nie schodzimy z tego świata,
ale rozgrzeszeni i pokrzepieni Ciałem i Krwią Jezusa Chrystusa
otrzymamy ojcowskie przebaczenie i wiekuiste życie wśród Świętych w niebie.
Amen.
Modlitwa górników do św. Barbary:
Barbaro, Patronko święta,
o górnikach twych pamiętaj.
Strzeż nas od wszelkiej przygody,
żywiołu ognia i wody.
W złej godzinie śpiesz z pomocą,
czuwaj z nami dniem i nocą.
Święta Barbaro, podziemi Pani,
bądź zawsze z nami.
Amen.
oprac. na podst.: brewiarz.pl →
