Historia parafii

Rozbiór Polski (5 sierpnia 1772 r.) w wyniku którego Trzcianka znalazła się w granicach państwa pruskiego, zastał miasto w okresie pełnego rozkwitu. Prusacy włączyli je do powiatu wałeckiego w deputacji Kamery Wojenno-Skarbowej w Kwidzyniu. (więcej…)

Zamknięcie przez państwo pruskie granic, a później wyniszczające wojny przełomu XVIII i XIX w. spowodowały zubożenie i upadek znaczenia miasta. Również w administracji kościelnej zaszły zmiany. Co prawda, zaborcy niemieckiemu nie powiodła się próba utworzenia nowej diecezji na ziemiach zabranych Polsce, utworzono jednak nowy dekanat z siedzibą w Wałczu. Znalazła sie w nim także parafia trzcianecka. Jednocześnie w Trzciance umieszczono siedzibę oficjałatu dla ziem zabranych. Oficjałem został

mianowany ówczesny proboszcz parafii trzcianeckiej, ks. Jan Ginter.

Mieszkańcy Trzcianki i okolic, już wczesniej (z racji częstych kontaktów z Brandenburgią i Prusami) stykali się z protestantyzmem i odsetek jego wyznawców od połowy XVIII w. stale rósł. Podczas spisu przeprowadzonego w 1873 r., na 2016 mieszkańców aż 1362 zadeklarowało wyznanie protestanckie, 289 – mojżeszowe i tylko 365 – rzymsko-katolickie. Najprawdopodobniej z tego właśnie względu siedzibę oficjałatu przeniesiono z czasem do Tuczna, a potem do Wałcza.

W wyniku zmian które zaszły po Kongresie Wiedeńskim (1815 r.), Trzcianka znalazła się w granicach świeżo utworzonego pruskiego Wielkiego Księstwa Poznańskiego, a ściślej w granicach rejencji bydgoskiej należącej do prowincji poznańskiej. Trzcianecka parafia powróciła do dekanatu czarnkowskiego.

W tym czasie trzcianecka parafia rzymsko-katolicka stanęła przed trudnym zadaniem budowy nowego kościoła. Dzięki pomocy króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III (był oficjalnym, świeckim patronem parafii) oraz ofiarności parafian 20 sierpnia 1835 r. zakończono budowę i konsekrowano nową, murowaną już, świątynię. Kościół poświęcono św. Janowi Chrzcicielowi. Był to szczególny patron Trzcianki – właśnie w dniu jego święta, 24 czerwca 1759 r., nad miastem przeszła ciężka burza będąca przyczyną pożaru, który zniszczył dużą część miasta – odtąd dzień św. Jana stał się dniem pokuty i pamięci.

Nowy kościół był niewielki i został wybudowany w stylu neoromańskim. Trzy barokowe ołtarze (pozostające w kościele do dziś) przeniesiono ze skasowanego klasztoru Bernardynów w Gołańczy. Budowę nowej świątyni ułatwiło zamknięcie przykościelnego cmentarza i poświęcenie w 1823 r. nowego, istniejącego do dziś.

Wiek XX przyniósł Trzciance zmiany na lepsze. Otwarcie linii kolejowej przyspieszyło rozwój przemysłu drzewnego (w tym także meblarstwa), zaczął rozwijać się przemysł tytoniowy. Wzrosła liczba ludności miasta (5400 w 1900 r. a w 1905 już 7300). Parafia rzymsko-katolicka liczyła ponad 2000 osób i obejmowała poza Trzcianką również: Sarcz, Łomnicę, Nową Wieś, Rudkę, Straduń, Smolarnię, Rychlik, Górnicę, Siedlisko, Średnicę i Biernatowo. Parafia była ośrodkiem życia społecznego i kulturalnego. Praktycznie od początku jej istnienia działa szkoła pod jej patronatem (w 1896 r. przeniesiona do budynku, w którym mieści się obecnie trzcianeckie LO). Działał równiez szpital. Liczne były także Stowarzyszenia i Związki działające pod egidą parafii.

Rozrost parafii spowodował, że kościół (przewidziany na ok. 500 miejsc) stał się za ciasny i rozpoczęto starania o zezwolenie na budowę nowej, większej świątyni. Udało się to dopiero proboszczowi Alojzemu Buksowi. Rząd niemiecki (jako świecki patron parafii) dał 180 tys. marek, diecezja 10 tys. i fundusz parafialny – 35 tys. Budowę rozpoczęto w 1914 r.a konsekracji dokonano w I Niedzielę Adwentu
roku 1917. Prace wyposażeniowe trwały do lata 1918 r. (dokonano m.in. renowacji ołtarzy i wymieniono ławki). Nowy kościół, wzniesiony w stylu neobarokowym, z racji swego położenia oraz rozmiarów, stał się architektonicznie centralnym punktem miasta. Prowizoryczny budynek tzw. „kościoła zastępczego” przekształcono w Dom Parafialny (obecnie znacznie rozbudowany).

Zakończenie I Wojny Światowej przyniosło ze sobą znaczne zmiany w układzie granic miedzynarodowych. Odrodziło się państwo polskie i powróciła do niego większość terenów Wlk. Księstwa Poznańskiego. Trzcianka, wraz z częścią dekanatu czarnkowskiego pozostała w granicach niemieckiej Republiki Weimarskiej. W 1930 r. papież Pius VI wcielił ziemie leżące między Gwdą a Notecią do wolnej prałatury pilskiej. Parafia Trzcianka została podporządkowana dekanatowi pilskiemu.

Zmienił się także podział administracyjny – Trzcianka została siedzibą powiatu. Dzięki temu miasto nadal się rozwijało. Powiększała się również parafia rzymsko-katolicka – w połowie lat 20. liczba wiernych przekroczyła 3000. Koniecznym stało się przydzielenie parafii drugiego duszpasterza. Dokonano także w parafii licznych inwestycji (m.in. budowa koscioła filialnego w Rychliku, rozbudowa szkoły, plany nowej plebanii). Odbywało się to przy znaczącym udziale parafialnych stowarzyszeń i związków (Towarzystwo Czeladników, Towarzystwo Robotników, Młodzieżowy Związek Siły, Kongregacja Mariańska, Związek Krzyża, Stow. Misyjne św. Franciszka Ksawerego i Bonifacego). Tuż przed wybuchem II Wojny Świat. rozpoczęło działalność Pogotowie Sióstr.

Dojście do władzy Adolfa Hitlera praktycznie nie wiele zmieniło w stosunku państwa do Kościoła. Na podstawie zachowanych dokumentów mozna stwierdzić że w Trzciance ograniczenia dotyczyły jedynie niezależności administracyjnej. Wybuch II Wojny Światowej zastał Trzciankę jako rozwijające się miasto powiatowe w którym działały liczne placówki kulturalne i oświatowe. Parafia rzymsko-katolicka działała prężnie i również ciągle się rozrastała.

oprac. na podst.: Marcin Hlebionek „Z dziejów parafii w Trzciance”

Dzisiaj z perspektywy 60. lat zdajemy sobie sprawę z roli, jaką Księża Misjonarze Saletyni odegrali w naszym mieście. Zasadniczy kierunek działań to oczywiście duszpasterstwo. Na początku najważniejsza była organizacja życia religijnego przybyłych z różnych stron nowych mieszkańców Trzcianki. Tylko przez krótki czas po wojnie religia cieszyła się względną wolnością. Religii uczono w szkole, a jak czytamy w kronice, jeden z ołtarzy na Boże Ciało ustawiony był przez milicję na tle budynku komendy MO, natomiast Magistrat Miasta ufundował krzyż na ul. Sikorskiego dla upamiętnienia I. rocznicy powrotu Ziemi Trzcianeckiej do Macierzy.

Z inicjatywy ks. Tadeusza Ptaka w pierwszych latach powojennych powstały różne przykościelne stowarzyszenia i organizacje. Działał Żywy Różaniec, Krucjata Eucharystyczna, Milicja Niepokalanej oraz Koło Ministrantów. Dokonane zostały naprawy uszkodzonego podczas wojny budynku kościelnego, a w 1948 r. ponownie zamontowano na wieży kościelnej dzwony, ponieważ poprzednie zostały zarekwirowane przez władze niemieckie w drugim roku wojny. Pierwsze lata powojenne to również odgruzowywanie i uporządkowanie całego terenu przykościelnego, przejęcie i oddanie do użytku wiernym kościołów w Nowej Wsi i w Niekursku. Uporządkowano i wykonano drobne remonty w poewangelickim kościele stojącym na ówczesnym Placu Armii Czerwonej (dzisiejszym Placu Pocztowym). Po wykonaniu tych prac, kościół został poświęcony i oddany w opiekę św. Stanisławowi Kostce.

Swoją posługą duszpasterską Księża Misjonarze Saletyni objęli nie tylko Trzciankę, ale także okoliczne wioski, jak: Nową Wieś, Niekursko, Straduń, Teresin, Łomnicę, Białą, Jędrzejewo oraz Kuźnicę Czarnkowską, w której Księża Saletyni pracują do dziś.

Potem nastało trudne duszpasterstwo w czasach stalinowskich, gdy wyrzucono religię ze szkół, rozwiązano wszystkie organizacje katolików świeckich, pozamykano redakcje pism religijnych oraz dokonano przejęcia przez państwo kościelnej organizacji charytatywnej Caritas. Nastała dziesiątki lat trwająca epoka systemu
wrogiego Kościołowi dysponująca całym arsenałem szykan i utrudnień. W stosunku do aktywnych duchownych wytoczono procesy polityczne, a Prymasa Polski ks. kard. Stefana Wyszyńskiego internowano. Wrogie Kościołowi były również działania władz lokalnych. W latach 50. zmieniono w Trzciance trasę procesji Bożego Ciała kierując ją na boczne zaniedbane ulice. Proboszcz ks. Jan Tuleja został zmuszony do oddania kluczy od poewangelickiego kościoła pomimo przeprowadzonego remontu dachu i drzwi wejściowych. Ten liczący 120 lat budynek kościelny został rozebrany w 1965 roku. Decyzję o rozebraniu kościoła ówczesna władza uzasadniła koniecznością pozyskania materiału budowlanego do budowy domu kultury, który nigdy nie powstał. W tym też czasie zapadła decyzja o odebraniu parafii budynków kościelnych, a co za tym idzie zmuszono parafię do płacenia czynszu. Natomiast w roku 1968 odebrano parafii ogród. Jako pretekstu użyto konieczność budowy na tym podmokłym terenie bloków mieszkalnych.

W tej atmosferze starano się prowadzić stałą, normalną działalność duszpasterską. Dużym wysiłkiem finansowym i organizacyjnym było prowadzenie katechizacji dzieci i młodzieży przy kościele, bowiem nauka religii wróciła do szkoły tylko na krótko w wyniku odwilży popaździernikowej. W miarę zwiększania się ilości dzieci i młodzieży w Trzciance powiększany i modernizowany był budynek katechetyczny. Po przywróceniu nauki religii w szkołach obiekt ten zmienił swoją funkcję. Stał się domem parafialnym, który zwłaszcza po ostatniej modernizacji jest estetycznym i funkcjonalnym obiektem. W nim mieści się nowo utworzone Oratorium, Ochronka Cichy Kącik, Biblioteka Parafialna, Kawiarenka Promyk, Poradnictwo Rodzinne, a także jest to miejsce spotkań dla wszystkich wspólnot parafialnych.

Systematycznie odnawiany i konserwowany był budynek kościelny; wymieniono instalacje elektryczne oraz elementy wyposażenia kościoła – konfesjonały i tabernakulum. W 1965 r. uruchomiono ogrzewanie kościoła nieczynne od czasu wojny. Na początku lat 80. przeprowadzono remont kapitalny dachu kościoła i wieży, a całą posadzkę kościoła wyłożono marmurem. Przeprowadzono renowację ołtarzy, a w oknach zamontowano witraże. W bocznej nawie kościoła wybudowana została Kaplica Matki Bożej Saletyńskiej, która dostępna jest dla wiernych przez cały dzień dzięki kracie zamontowanej pod chórem. Trzykrotnie remontowane były organy. Kilkakrotnie kościół był malowany wewnątrz i zewnątrz. Modernizowane było otoczenie kościoła: wykonano ogrodzenie, utwardzono nawierzchnię placu przykościelnego, zasadzono wiele drzew i krzewów oraz wykonano iluminację zewnętrzną kościoła. Taką samą troską objęte były kościoły filialne w Nowej Wsi i Niekursku. Natomiast w Straduniu wybudowana została kaplica, którą oddano do użytku w 1985 r. Dużym przedsięwzięciem była budowa nowej plebanii, którą oddano do użytku w 1980 roku. Poprawiło to także warunki lokalowe Sióstr Zakonnych, które mogły przenieść się do budynku dotychczasowej plebanii.

Działalność duszpasterska pomimo wielu utrudnień nie ograniczała się wyłącznie do odprawiania nabożeństw, udzielania sakramentów czy nauki religii. Na przestrzeni tych dziesięcioleci organizowano szereg dużych uroczystości związanych np. z 100. rocznicą ogłoszenia dogmatu o Niepokalanym Poczęciu, z nawiedzeniem parafii przez kopię obrazu Matki Bożej Częstochowskiej, z obchodami Tysięcznej Rocznicy Chrztu Polski.

Organizowane były Misje Święte oraz pielgrzymki do Dębowca, Częstochowy, a w późniejszych latach – na spotkania z Ojcem Świętym, na La Salette, do Medjugorie i do Taize. W Roku Jubileuszowym 2000. zorganizowane zostały uroczystości, w ramach których dokonano odsłonięcia w centrum miasta pomnika Papieża Jana Pawła II. Na trwałe już weszły w życie parafii Nieszpory Papieskie połączone z rozważaniem nauczania Ojca Świętego. W 2002 roku odbyły się w Trzciance uroczystości związane z 100. rocznicą przybycia Księży Misjonarzy Saletynów do Polski. Zgromadziły one wielu gości, nawet z Afryki, Azji i Ameryki Południowej.

Pomimo trwającego przez dziesięciolecia zakazu tworzenia organizacji i stowarzyszeń przykościelnych, cały czas istniały nieformalnie Róże Różańcowe, Straż Honorowa oraz Koło Ministrantów. Dopiero wybór ks. kard. Karola Wojtyły na Stolicę Piotrową, Jego pielgrzymki do kraju oraz wielki solidarnościowy zryw 1980 r. dodał ludziom odwagi i obudził poczucie tożsamości. Zgodnie z uchwałami Soboru Watykańskiego II coraz większa ilość wiernych aktywnie zaczęła się włączać w życie Kościoła. Powstała Rada Duszpasterska oraz cały szereg wspólnot parafialnych działających w duchu nowej

ewangelizacji. Z biegiem lat powstały i dzisiaj istnieją takie wspólnoty, jak: Odnowa w Duchu Świętym (Wspólnota „Kafarnaum”), Wspólnoty Neokatechumenalne (I., II. i III.), Wspólnota Modlitewno Ewangelizacyjna Ichtis, Wspólnota Domowego Kościoła, Apostolstwo Rodziny Saletyńskiej, Żywy Różaniec, III. Zakon Franciszkański, Grupa Modlitewna O. Pio, Straż Honorowa, Wspólnota Wiara i Światło, Ministranci oraz Liturgiczna Służba Ołtarza Starszych, Schola Młodzieżowa, Oaza Młodzieżowa, Eucharystyczny Ruch Młodych, Schola Dziecięca Margaretki, Dziecięcy Żywy Różaniec, Dziecięcy Krąg Biblijny, Kółko Misyjne, Rodzina Radia Maryja.

Szczególny kult Matki Boskiej Saletyńskiej w naszej parafii przejawia się m.in. w cośrodowych nowennach, w nabożeństwach odprawianych przez cały wrzesień, w czuwaniach saletyńskich odbywających się 19. każdego miesiąca oraz w odpuście saletyńskim w dniu 19 września, połączonym z procesją wokół Placu Pocztowego.

Ważnym kierunkiem działań duszpasterskich była stała praca powołaniowa. Efektem tych wysiłków jest liczba 22. święceń kapłańskich z naszej parafii oraz jeden diakon i czterech kleryków aktualnie będących w seminarium zakonnym. Również pokaźna jest ilość powołań do zakonów żeńskich. Siedemnaście dziewcząt złożyło śluby zakonne. Niemałą rolę w tym zakresie odegrały pracujące w Trzciance Siostry Franciszkanki Rodziny Maryi, które swoją pracą, zaangażowaniem i osobistym przykładem stały się wzorem do naśladowania.

Działalność charytatywna to kolejna ważna służba Kościoła. Organizowanie pomocy biednym, chorym i opuszczonym było konieczne nie tylko po zrujnowanym przez wojnę kraju, ale w każdej sytuacji i w każdym czasie. Taka pomoc była organizowana nawet w czasach, gdy Kościołowi odebrano Caritas i gdy całkowicie była zakazana działalność charytatywna Kościoła. Starsi pamiętają zorganizowaną przez parafię pomoc w stanie wojennym i w latach 80. niesioną przez Belgów z Kapellen. Była to pomoc realna nie tylko dla poszczególnych rodzin, zwłaszcza biednych i wielodzietnych, w

czasach, gdy sklepy świeciły pustkami, ale także pomoc niesiona szpitalowi oraz placówkom opiekuńczym. Z Belgii przywożone były lekarstwa, środki opatrunkowe oraz sprzęt medyczny. W czasie jednej z takiej charytatywnej wyprawy z Kapellen do Trzcianki zginął w 1984 r. w wypadku samochodowym członek grupy charytatywnej z Belgii – Robert van Riel. Pomnik upamiętniający to tragiczne wydarzenie ustawiony został przez naszych parafian na miejscu wypadku w Nojewie koło Pniew, a przez całe lata w każdą rocznicę śmierci Roberta van Riela odprawiana była Msza św. w jego intencji.

W dzisiejszych czasach, gdy istnieje problem bezrobocia, wiele rodzin boryka się z poważnymi trudnościami materialnymi. Sytuację potęguje alkoholizm i inne patologie społeczne. Dlatego nadal prowadzone są różne formy pomocy angażujące dziesiątki ludzi dobrej woli. Już w 1949 roku zorganizowane zostało Ognisko Parafialne pw. Matki Boskiej Saletyńskiej, w którym Siostry Franciszkanki Rodziny Maryi sprawowały opiekę nad dziećmi w wieku od dwóch do dwunastu lat. Aktualnie istnieje: Ochronka Cichy Kącik sprawująca opiekę nad ponad pięćdziesięcioma dziećmi, Warsztaty Terapii Zajęciowej skupiające 25 osób w Trzciance i 20 osób w filii we Wieleniu, „Betania” wydająca żywność dla ponad 700 osób. Księża Misjonarze Saletyni otaczają również duchową opieką Hospicjum zajmujące się kilkunastoma osobami, Dom Opieki Społecznej oraz Szpital Powiatowy w Trzciance. Wielokrotnie parafia organizowała pomoc dla ofiar różnych występujących w świecie kataklizmów i wojen. Wspiera duchowo i materialnie misje, Katolicki Uniwersytet Lubelski i seminaria duchowne.

Jest też działalność wychowawcza. Wielokrotnie podejmowane były różnorakie działania zmierzające do ograniczenia plagi alkoholizmu. Realizowana jest stała praca z młodzieżą. Praca nie ograniczająca się wyłącznie do katechezy – młodzież skupia się w Oazie Młodzieżowej i w Scholi oraz w Kole Ministrantów. Prowadzone jest duszpasterstwo młodzieżowe, organizowane są rekolekcje i pielgrzymki. Caritas parafii prowadzi trzy Świetlice Środowiskowe – w Trzciance, w Nowej Wsi i w Niekursku. Ponadto w Trzciance działa Kawiarenka Ewangelizacyjna Promyk oraz Katolicki Dom Młodzieżowy Caritas.

Od kilku już lat działa w Trzciance Szkoła Katolicka utworzona z inicjatywy grupy mieszkańców Trzcianki aktywnie wspieranej przez ówczesnego proboszcza ks. Zbigniewa Wala MS. Początkowo była to tylko szkoła podstawowa. Z czasem przekształciła się w istniejący obecnie Zespół Szkół Katolickich im. św. Siostry Faustyny, składający się z oddziału przedszkolnego, szkoły podstawowej i gimnazjum.

Kolejną sferą aktywności trzcianeckiej parafii jest działalność społeczna i kulturalna. Szczególnie w pierwszych latach powojennych Księża Misjonarze Saletyni bardzo duży wpływ mieli na zintegrowanie ludności napływowej, którą właściwie łączyły tylko dwie rzeczy: wiara i język. Natomiast pochodzenie, tradycje rodzinne, akcent i melodia języka to czynniki, które dzieliły. Potrzebne były lata systematycznej pracy, aby zanikły antagonizmy.

Wkrótce po wojnie powstał chór parafialny, który po dłuższej przerwie został ostatnio reaktywowany. Odgrywane były jasełka, organizowane koncerty kolęd i wystawiane były amatorskie sztuki teatralne o Objawieniu w La Salette. Ostatnie dwudziestolecie to jeszcze bardziej wzmożony rozwój tej działalności. Doroczne Tygodnie Kultury Chrześcijańskiej, koncerty, wystawy, spotkania autorskie, seanse filmowe i konkursy, a także szeroka oferta książek, prasy i środków audiowizualnych Biblioteki Parafialnej. Dobrze zaopatrzona Księgarnia Saletyńska oferuje duży wybór książek oraz dewocjonalia. Od kilku lat przy okazji Odpustu Parafialnego organizowane są festyny cieszące się dużym zainteresowaniem mieszkańców Trzcianki. Wszystkie te formy działalności kulturalnej propagują wartości chrześcijańskie, uczą kontaktów ze sztuką oraz stanowią alternatywę dla innych form spędzania wolnego czasu.

W obecnej dobie jesteśmy świadkami intensywnego rozwoju środków przekazu. Parafia oraz Biblioteka Parafialna posiadają swoje strony internetowe. Co tydzień rozdawany jest wiernym biuletyn parafialny, a okresowo ukazuje się pismo Światło z La Salette. Od ponad 20. lat w czasie kolędy każda rodzina otrzymuje kalendarz duszpasterski zawierający roczny program uroczystości oraz podstawowe informacje o parafii i działających w niej wspólnotach. Biblioteka Parafialna wydała kilka pozycji dotyczących historii parafii, w tym monografię o pierwszym powojennym proboszczu ks. Tadeuszu Ptaku autorstwa ks. dra Piotra Jamioła.

W ostatnim piętnastoleciu szereg inicjatyw parafii realizowanych jest we współpracy ze wszystkimi szkołami w Trzciance a także z placówkami kulturalnymi takimi jak: Biblioteka Publiczna, Muzeum Ziemi Nadnoteckiej oraz Trzcianecki Dom Kultury. Dobrze układa się współpraca z władzami miasta: z Burmistrzem i Radą Miejską. Wszystkie ważniejsze wydarzenia w mieście jak: dożynki, różnego rodzaju rocznice, święta narodowe i święta różnych grup zawodowych połączone są z Mszą św. i wspólną modlitwą do Stwórcy.

W 1998 roku nastąpił podział parafii, w wyniku którego powstała nowa parafia pw. Matki Boskiej Saletyńskiej prowadzona przez księży diecezjalnych. Zasięgiem swoim obejmuje ona zachodnią część Trzcianki, Straduń oraz Smolarnię.

Sześćdziesiąt lat powojennej historii naszej parafii nieodłącznie związanych jest z posługą Księży Misjonarzy Saletynów. Przybyli na ziemię trzcianecką i tej społeczności oddali swoje zdolności i umiejętności. Przez 60 lat pracowało ich w naszej parafii łącznie stu jedenastu. Nie sposób ich wszystkich wymienić. Stąd też ograniczam się jedynie do wyliczenia samych księży proboszczów, którzy kierowali naszą parafią od zakończenia wojny po czasy obecne. Byli to księża: Tadeusz Ptak, Stanisław Sowa, Jan Tuleja, Adolf Grotkowski, Bronisław Fura, Eugeniusz Gotkowski, Czesław Hałgas, Zdzisław Przybycień,

Zbigniew Welter, Andrzej Szklarski, ks. Zbigniew Wal i obecnie pełniący funkcję proboszcza ks. Kazimierz Przybycień MS. Każdy z nich wniósł swój charyzmat w życie naszej parafii. Dodatkowo funkcje dziekana pełnili: ks. Tadeusz Ptak, ks. Zbigniew Welter i ks. Andrzej Szklarski.

Przedstawiony rys historyczny parafii pw. św. Jana Chrzciciela w Trzciance próbuje zaledwie ukazać tło społeczno-polityczne ostatniego sześćdziesięciolecia oraz ważniejsze z punktu widzenia życia parafii wydarzenia i zjawiska. Księża Misjonarze Saletyni są animatorami przedstawionej w skrócie działalności. Ich osobiste zaangażowanie, inicjowanie różnych form aktywności ludzi świeckich, umiejętne wykorzystywanie potencjału i zapału swoich parafian są to działania, których znaczenia nie sposób przecenić. My, mieszkańcy Trzcianki, trwale wrośnięci w tę Ziemię, odnosimy się z uznaniem do pracy tylu pokoleń Saletynów w naszej parafii. Życzymy im, aby misja, z jaką przybyli do nas – głoszenia Orędzia z La Salette – przynosiła jak największe owoce. Aby służąc ludziom biednym i bogatym, chorym i zdrowym, starym i młodym – wszystkich ich za pośrednictwem Matki Boskiej Saletyńskiej zbliżali do Boga.

Edwin Klessa
z referatu wygłoszonego na Sympozjum z okazji 60. Rocznicy przybycia do Trzcianki Księży Misjonarzy Saletynów

Trzcianecki kościół jest budynkiem siedmioprzęsłowym, trójnawowym na planie bazyliki filarowej – arkadowej, usytuowanym na osi wschód-zachód, z wieżą rozmieszczoną asymetrycznie względem osi budowli. Murowany z cegły, otynkowany. Dach i hełm wieży kryte blachą miedzianą.

Wnętrze o podziałach pilastrowych. Posadzki i schody kamienne.

Po stronie zachodniej – prezbiterium o szerokości nawy środkowej, zamknięte odcinkiem łuku. Po bokach prezbiterium, na przedłużeniu naw bocznych znajdują się: od strony północnej – kaplica, od strony południowej – zakrystia wysunięta poza obrys kościoła.

W skrajnym, wschodnim przęśle północnej nawy bocznej umiejscowiona jest wieża wysunięta częściowo poza północną elewację budowli. W analogicznym, wschodnim przęśle nawy południowej znajduje się kaplica.

W skrajnym wschodnim przęśle nawy środkowej (głównej) znajduje się empora muzyczna murowana z barierą drewnianą, wsparta na potrójnej, kolumnowej arkadzie. Na chórze – XX-wieczne organy.

Sklepienie prezbiterium zdobi polichromia przedstawiająca chrzest Jezusa nad rzeką Jordan, na ścianie północnej prezbiterium – Zwiastowanie, na ścianie południowej – zapowiedź narodzin Jana Chrzciciela. Na sklepieniu nawy głównej – wizerunki dwunastu apostołów.

Trzy ołtarze pochodzą ze skasowanego klasztoru Bernardynów w Gołańczy. Ołtarz główny z pierwszej połowy XVIII wieku, wykonany w stylu regencyjnym. W jego środkowym polu widnieje neobarokowy obraz św. Jana Chrzciciela, pochodzący z końca XIX w. Powyżej – wizerunek Matki Bożej Ostrobramskiej autorstwa Piotra Wychot-Ochoty z Rakowa (umieszczony w 1947 r. jako dar mieszkańców Trzcianki przybyłych tu z wileńszczyzny). W nawach bocznych dwa ołtarze rokokowe z trzeciej ćwierci XVIII w. W nawie północnej – ołtarz z rzeźbami św. Rocha i św. Bernarda oraz obrazem Najśw. Serca Pana Jezusa. W nawie południowej – ołtarz z rzeźbami św. Franciszka i nieznanego biskupa oraz obrazem Matki Bożej Różańcowej.

W nawie głównej na północnym filarze po stronie zachodniej – późnobarokowa rzeźba Chrystusa Króla (pierwsza poł. XVIII w.); na analogicznym filarze południowym – ambona z daszkiem, ozdobiona rzeźbami i symbolami ewangelicznymi z drewna lipowego (pocz. XX w.), dłuta miejscowego artysty. W północnej części transeptu, przy ścianie prezbiterium, marmurowa chrzcielnica (fot. 16.) wykonana w 1967 r. wg. proj. Jana Budziaka z Krakowa.

Na ścianach nawy głównej Stacje Drogi Krzyżowej w postaci 14 obrazów olejnych na płótnie. Na filarach – ołtarzyki z figurami m.in. św. Antoniego, św. Józefa, św. o. Pio; oraz obrazy: m.in. Jezusa Miłosiernego i św. Szczęsnego Felińskiego; a także tablice upamiętniające: ks. dr Tadeusza Ptaka MS, pierwszego powojennego proboszcza parafii Trzcianka i 100. lat posługi duszpasterskiej w Polsce Księży Misjonarzy Saletynów.

Przy ścianach naw bocznych – pięć stałych konfesjonałów drewnianych.

We wschodnim przęśle nawy południowej – kaplica Matki Bożej Saletyńskiej z figurą Płaczącej Pani, kamieniem z góry objawienia w La Salette i malowidłem ściennym Elżbiety Wasyłyk (trzcianecka artyska-plastyk). Nad wejściem do kaplicy polichromia o motywach saletyńskich.

W oknach kościoła XX-wieczne witraże: w prezbiterium z I. poł XX w. W nawach bocznych z II poł. XX w.

W nawie głównej dwa mosiężne również XX-wieczne żyrandole, na ścianach naw – takież trójpunktowe kinkiety (oświetlenie elektryczne).

W kruchcie, na ścianie północnej tablice pamiątkowe poświęcone: Żołnierzom Armii Krajowej i tzw. „Sybirakom”. Kruchtę od wnętrza świątyni oddziela oryginalna XX-wieczna, kuta, stalowa krata.

oprac. na podst.:
Anna Tejchman „Historia parafii pw. św. J. Chrzciciela w Trzciance”